W dzisiejszym odcinku zabierzemy się za kwestie Waszej maturalnej twórczości literackiej! Na warsztat bierzemy bowiem list formalny, czyli jedną z form wypowiedzi na maturze rozszerzonej z języka angielskiego. Wiem, że wielu z Was najbardziej obawia się tej części, chociażby z tego względu, że pisanie zajmuje Wam sporo czasu. No i mając do dyspozycji kilkaset słów do napisania, szanse na popełnienie błędu są całkiem spore. Ale nie przejmujcie się! Dzisiaj spróbujemy się z tym rozprawić!
W ramach cyklu 12 tygodni do matury z angielskiego z Englishake powstały następujące wpisy:
- Ogólne strategie przygotowywania się do egzaminu maturalnego z angielskiego
- Środki językowe: tłumaczenie i układanie fragmentów zdań
- Środki językowe: słowotwórstwo
- Środki językowe: parafraza
- Wypowiedź pisemna: list formalny
- Wypowiedź pisemna: artykuł
- Wypowiedź pisemna: rozprawka
- Rozumienie tekstów pisanych
- Rozumienie ze słuchu
- Matura ustna: pytania rozgrzewkowe i odgrywanie ról
- Matura ustna: opis ilustracji
- Matura ustna: wypowiedź na podstawie materiału stymulującego
Jak wygląda część pisemna na maturze?
Zarówno w przypadku matury podstawowej jak i rozszerzonej do napisania masz tylko jeden tekst. I to jest dobra wiadomość, bo napisanie jednego tekstu to nie jest znowu aż taki dramat. Zwłaszcza, że na maturze te teksty nie muszą być długie, nawet na maturze rozszerzonej musicie się zmieścić w limicie 250 słów (czyli z grubsza 20 zdań).
Różnica między tekstem do napisania na maturze podstawowej i rozszerzonej jest taka, że na podstawie nie masz wyboru, co napiszesz. Zawsze do napisania jest krótki (max 130 słów, czyli mniej więcej tyle, ile liczy sobie ten paragraf) tekst użytkowy, czyli mail, wpis na blogu, wypowiedź na forum internetowym itp. Na rozszerzeniu wybierasz jedno zadanie z dwóch, a w kolekcji możliwości osób układających egzamin są: list formalny, rozprawka albo artykuł. We wszystkich rodzajach wypowiedzi pisemnych w poleceniu masz już zawarte i wyrażone wprost pewne oczekiwania względem tego, co w tym Waszym tekście powinno się znaleźć. A to duże ułatwienie z tego względu, że przynajmniej częściowo odpada Ci część kreatywna tego zadania 😛 Zatem pierwszym i najważniejszym zadaniem jest dokładne przeczytanie polecenia i zastosowanie się do podanych w nich instrukcji.
Jak wygląda list formalny na maturze?
Wróćmy jednak do tej specyficznej formy twórczości pisemnej, jaką jest list formalny na maturze. Tak, jak napisałam wcześniej, układający egzamin wybiera dwie spośród trzech możliwych form, a Ty potem z tych dwóch, wybierasz jedną. Jeżeli szybko łapiesz się w logice tego wywodu, to już pewnie doszedłeś do tego, że jeśli nie chcesz, to nie musisz pisać listu formalnego. Bo nawet jeśli będzie on jedną z dwóch form do wyboru, to zawsze możesz wybrać coś innego. To jest dobra wiadomość. Ale ta gorsza jest taka, że napisanie rozprawki albo artykułu wcale nie jest łatwiejsze! Co gorsza, tematy tamtych opcji mogą Ci tak wybitnie nie pasować, że z pocałowaniem ręki przyjmiesz już ten list formalny. Wniosek, jak zwykle ten sam, lepiej przygotować się na wszystkie możliwości, aby nie być zaskoczonym.
Jakie są rodzaje listów formalnych i czego mogą dotyczyć?
Rodzajów listów formalnych jest tak naprawdę sporo. Pomyśl sam, w jak wielu sytuacjach możesz znaleźć się w okolicznościach, w których będziesz musiał napisać list do kogoś ważnego – dyrekcji szkoły, władz uniwersytetu, przyszłego pracodawcy, do czasopisma, do firmy z propozycją współpracy. To są przykłady z prawdziwego życia. Na maturze jest w zasadzie podobnie – list formalny może być, tak jak na maturze w 2015 roku, listem do redakcji, ale też np. listem mieszkańca do władz miasta (jak informuje CKE). Czyli ciężko z góry przewidzieć choćby zakres tematyczny takich listów. Jednak nie słownictwo i zakres tematyczny są tu największą trudnością, a JĘZYK!
Czego się uczyć, aby dobrze napisać list formalny?
Słownictwo
W zasadzie tutaj nie musisz szaleć z zakresem słownictwa, bo list formalny nie jest aż tak wymagającą, jeśli chodzi o słówka, formą wypracowania. Z pewnością znacznie więcej pracy będziesz musiał włożyć w przygotowanie sobie zasobu słownictwa do napisania artykułu. Jednak na pewno warto przypomnieć sobie wszystkie zwroty otwierające i zamykające list, zwroty pomagające wprowadzić cel Waszej wypowiedzi (I would like to inform you… The reason why I am writing this letter is… I decided to write this letter because… I would like to express my gratitude/anger…itp.).
Punktowane jest także tzw. precyzyjne słownictwo. Chodzi o to, aby wyjść gdzieś poza tylko ładne, dobre, złe, ciekawe i nudne, a pokazać trochę bardziej konkretne słownictwo. Przykładowo, zamiast pisać: dobra książka, możesz napisać wciągająca powieść. Niby to samo, ale zobacz o ile smaczniejsza jest druga wersja? A do rozszerzenia słownictwa w tym zakresie wręcz idealnie Ci się przyda #pocotakskoromożnatak na fanpage’u Englishake!
Gramatyka
Przede wszystkim, musisz pamiętać o tym, że w liście formalnym posługujesz się językiem FORMALNYM. Czyli żadnych skrótów, żadnych phrasal verbs, żadnego slangu. Tym, co natomiast będzie mile widziane, będą z pewnością konstrukcje, takie jak strona bierna (Popełniony został błąd…), zdania warunkowe (Jeśli byłby Pan tak uprzejmy…), inwersje stylistyczne (Nie tylko uważam to za błąd, ale widzę w tym pewne trudności…) oraz would rather, prefer, czy wish (Wolałabym uzyskać rekompensatę w postaci…).
Jak ćwiczyć pisanie listu formalnego?
No pewnie będziesz w szoku, ale… pisać listy formalne! 250 słów to jest na tyle mało, że w zasadzie raz w tygodniu możesz sobie taki list pyknąć. Żeby było Ci łatwiej, podrzucam parę tematów na listy formalne:
- Chcesz się dostać na studia w Londynie. Napisz list do dziekana z prośbą o przyjęcie na pierwszy semestr studiów licencjackich na kierunku: psychologia. Odnieś się do trzech kwestii wskazanych w ogłoszeniu o naborze na studia: The ideal candidates are able to read academic papers and discuss their results with experts in the field. We also expect our students to have good command of English.
- W czasopiśmie psychologicznym ukazał się artykuł dotyczący wykorzystywania testów psychologicznych do celów rekrutacyjnych. Autorzy sugerują: It seems highly unethical and unfair to make any decisions on job selection solely based on such test results. If interpreted by a layperson, these could be easily misinterpreted and thus, the conclusions might be overstated. Napisz list do redakcji czasopisma wyrażając swoją opinię na ten temat. W swojej wypowiedzi odnieś się do dwóch kwestii wspomnianych w zacytowanym fragmencie.
- Władze Twojego miasta postanowiły przeznaczyć część budżetu miejskiego na projekty zaproponowane przez obywateli. Wskazano kryteria, którymi kierować się będą osoby wybierające projekty do realizacji: The projects should significantly improve the possibilities of local societies to gather together, spend free time in a creative way, develop their skills or facilitate their personal growth. Napisz list do redakcji proponując projekt do realizacji. W liście odnieś się do trzech elementów wskazanych w kryteriach.
Teraz najtrudniejsza część – skąd masz wiedzieć, czy napisałeś go dobrze? Jest na to kilka sposobów. Po pierwsze, czasem wystarczająco dużo błędów wyłapiesz sam, czytając swój tekst na drugi dzień. Chwila odpoczynku i okazuje się, że często sam widzisz, co nie gra, co jest napisane kulawo, co trzeba by zmienić.
Inny sposób, to dogadać się z kolegą czy koleżanką z klasy, która pisze po angielsku lepiej niż Ty, albo po prostu, dłużej uczyła się angielskiego i trochę się w nim pewniej czuje. Możesz poprosić ją o zerknięcie na Twój tekst, a np. Ty w zamian pomożesz jej z wypracowaniami z polskiego 😉 Albo, jeśli znajdziesz osobę na podobnym poziomie angielskiego co Ty, to możecie umówić się na wypracowaniowy barter – Ty czytasz jej wypracowania, a ona Twoje i wzajemnie udzielacie sobie informacji zwrotnej. Idealnie by było, gdybyście raz na jakiś czas przypomnieli sobie kryteria oceny takich listów i spróbowali wcielić się w rolę sprawdzającego i zwyczajnie przyznać sobie punkty! Inną metodą jest znalezienie sobie kogoś do pomocy w internetach – chociażby na Englishake’owej grupie wsparcia językowego! Zdziwisz się, jak bardzo ludzie lubią pomagać innym i chcą się dzielić swoją wiedzą.
Co ważne, ćwicząc pisanie zawsze pisz ręcznie i staraj się pilnować limitu czasu. Zgodnie z wytycznymi CKE, na całość egzaminu pisemnego masz 150 minut. Odejmując od tego 25 minut na część z rozumieniem ze słuchu, to daje ok. 120 minut czyli dwóch godzin na zrobienie części z rozumieniem tekstu czytanego (2-3 zadania), zadań na rozumienie środków językowych (2-3 zadania) i napisanie wypracowania. W praktyce, przypuszczam, że będziesz mieć około godziny, maksymalnie półtorej na opracowanie swojego tekstu (zakładając, że zostawiasz chwilę na sprawdzenie swoich odpowiedzi). Mierz sobie czas, kiedy ćwiczysz pisanie listów, żeby potem nie być zaskoczonym, ile Ci to zajmuje.
Checklista – czyli co musi mieć Twój list formalny, abyś dostał max punktów?
Ćwicząc pisanie listu maturalnego, wracaj do tej listy jak najczęściej. To jest gotowy przewodnik, jak napisać list formalny na maturze! Wystarczy zrealizować poniższe podpunkty – jeden, po drugim – i list gotowy!
ZGODNOŚĆ Z POLECENIEM
☑ Wstęp na temat, wyraźne wskazanie celu pisania listu
☑ Odpowiedni zwrot rozpoczynający list (np. Dear Sir or Madam/ To whom it may concern)
☑ W rozwinięciu odniesienie do wszystkich elementów zawartych w poleceniu
☑ Zakończenie stanowiące podsumowanie i odniesienie do całej treści listu (ale nie będące powtórzeniem)
☑ Odpowiedni zwrot na zakończenie listu (Yours faithfully/ yours sincerely, Best/Kind regards)
☑ Brak fragmentów tekstu, które są nie na temat
☑ Wstęp i zakończenie są odpowiednio krótsze w stosunku do rozwinięcia
☑ List jest podzielony na wyraźny wstęp, rozwinięcie i zakończenie (oddzielne paragrafy!)
☑ Długość listu zawiera się między 200 a 250 słów
SPÓJNOŚĆ I LOGIKA WYPOWIEDZI
☑ Zdania i poszczególne paragrafy są ze sobą w logiczny sposób połączone (np. spójnikami whereas, however, moreover, yet, what is more, nevertheless, or, but, and…) – dla uzyskania max punktów nie możesz pozwolić sobie na więcej niż 2 miejsca, w których coś na poziomie spójności wywodu kuleje
ZNAJOMOŚĆ ŚRODKÓW JĘZYKOWYCH
☑ Dobre słownictwo, ciekawe konstrukcje gramatyczne, precyzyjne sformułowania (czyli np. wciągająca o książce zamiast po prostu fajna)
☑ Formalny język (brak skrótów, zwrotów nieformalnych – slangowych, phrasal verbs, idiomów itp.)
POPRAWNOŚĆ ŚRODKÓW JĘZYKOWYCH
☑ Brak błędów ortograficznych
☑ Brak błędów interpunkcyjnych
☑ Brak błędów gramatycznych (poprawny dobór i użycie czasów, strony biernej i wszelkich innych konstrukcji gramatycznych)
Checklista do pisania listu formalnego – PDF do pobrania
Tyle ode mnie! Zapraszam Was jeszcze raz serdecznie do zapisania się do naszej Englishake’owej grupy wsparcia – tam znajdziecie masę inspiracji i ćwiczeń do nauki, ale też ludzi, którzy z pewnością Wam pomogą i podzielą się wiedzą. Przybywajcie tłumnie!
Partner
Partnerem cyklu “12 tygodni do matury z angielskiego z Englishake” jest wydawnictwo Colorful Media – wydawca prasy specjalistycznej, w tym językowej: siedem magazynów w sześciu językach. Magazyny językowe to sposób na przełamanie nudy w nauce. Dostarczą wielu cennych wskazówek i interesujących faktów. W każdym numerze autorzy starają się zaskoczyć Czytelnika, poruszać ciekawe tematy, przybliżać sprawy, którymi żyją mieszkańcy innych krajów. Nauka języka odbywa się bez przymusu i z przyjemnością, a wszystko uatrakcyjniają odsłuchy MP3. Więcej na colorfulmedia.pl
English Matters to dwumiesięcznik tworzony przez brytyjsko-polski zespół dla wszystkich zainteresowanych nauką języka angielskiego. Jego treść stanowią artykuły w języku angielskim, do których opracowane zostały słowniczki. Wydawnictwo udostępnia Czytelnikom listy słówek, nagrania do artykułów, karty pracy dla nauczycieli. Więcej na englishmatters.pl.