Jak napisać rozprawkę?

jak napisać rozprawkę

Drodzy maturzyści (i przyszli maturzyści!)

Z ostatnich dwóch wpisów w ramach cyklu 12 tygodni do matury z angielskiego z Englishake dowiedzieliście się już, jak napisać list formalny i jak napisać artykuł. Dziś kolej na ostatni typ wypracowania, który może pojawić się na maturze rozszerzonej – rozprawkę. Chcecie się dowiedzieć, jak napisać rozprawkę tak, aby zgarnąć komplet punktów? To czytajcie dalej!

W ramach cyklu 12 tygodni do matury z angielskiego z Englishake powstały następujące wpisy:

Jak wygląda zadanie pisemne na maturze?

Z poprzednich wpisów o liście formalnym i artykule wiecie już, że w części pisemnej matury rozszerzonej z angielskiego piszecie tylko jeden tekst. Do napisania może być list formalny, artykuł lub rozprawka, ale na egzaminie będziecie wybierać jedną opcję z dwóch. Czyli jeżeli jakiejś formy pisania szczególnie nie lubicie, to dobra wiadomość jest taka, że zawsze możecie wybrać tę drugą opcję. Gorsza wiadomość – nie wystarczy nauczyć się jak napisać jedną formę, np. rozprawkę, bo może się okazać, że akurat w tym roku będzie do wyboru list albo artykuł. Zresztą, ja nieustająco powtarzam, że lepiej poznać wszystkie formy i wiedzieć więcej, aby móc wybrać świadomie. Dlatego tym razem przyjrzyjmy się, jak napisać rozprawkę, abyście mogli zdecydować, czy to jest opcja dla Was:)

JAK NAPISAĆ ARTYKUŁ_ (1)

Czym charakteryzuje się rozprawka?

Rozprawka to jest taki typ wypracowania, w którym przedstawiacie argumenty uzasadniające tezę postawioną we wstępie. Czyli Waszym zadaniem jest przedyskutowanie jakiejś kwestii, podanie argumentów potwierdzających lub zaprzeczających jakiejś tezie. Co ważne, nie do końca jest to tekst, w którym chodzi o Waszą własną opinię. Waszym zadaniem jest przedstawić różne sposoby myślenia o danym problemie, ale w taki sposób, aby koniec końców, to czytelnik sam mógł podjąć decyzję, co na dany temat myśli.

Typy rozprawek (za i przeciw / argumentatywna)

Wyróżniamy dwa główne rodzaje rozprawek – rozprawki typu za i przeciw (for and against essays) oraz rozprawkę opiniującą zawierającą różne aspekty danej kwestii (czyli opinion essays). W rozprawce typu za i przeciw, jak sama nazwa wskazuje, podajecie argumenty za i argumenty przeciw. Przykładowe zadanie może dotyczyć plusów i minusów mieszkania w dużym mieście, zalet i wad podróżowania w pojedynkę, czy dobrych i złych stron mieszkania w akademiku.

Rozprawka opiniująca (opinion/opinion essay) z kolei, to wypracowanie, w którym macie przestawić różne sposoby patrzenia na daną kwestię, nie tylko plusy i minusy. Przykładowo, Waszym zadaniem może być rozważenie różnych perspektyw patrzenia na zasadność utrzymania monarchii w UK. Możecie wtedy uwzględnić aspekt historyczny, ekonomiczny i kulturowy… Rozprawkę opiniującą można rozpoznać po tym, że będziecie proszeni o rozważenie różnych aspektów danego zagadnienia, lub w poleceniu zawarte będzie pytanie typu: Czy warto studiować dwa kierunki? Albo Co lepsze – morze czy góry? Wtedy Waszym zadaniem jest postawienie tezy (warto lub nie warto/ morze lub góry), a potem podanie kilku argumentów (2, max 3) popierających Waszą tezę oraz jednego kontrargumentu (dla zachowania balansu i obiektywności całej pracy).

W zasadzie ten sam temat i to samo pytanie może być zadane tak, aby Waszym zadaniem była rozprawka typu za i przeciw lub rozprawka opiniująca. Spójrzcie: Przerwa od nauki i pracy pomiędzy szkołą średnią a studiami oferuje młodym ludziom wiele możliwości. I teraz patrzcie:

  • Napisz rozprawkę, w której rozważysz plusy i minusy takiego rozwiązania.
  • Prawda czy fałsz? Napisz rozprawkę, w której przedstawisz swoje zdanie na temat tzw. gap year

Widzicie różnicę? Dlatego zawsze uważnie czytajcie polecenie, aby mieć pewność, że wiecie, co macie pisać 🙂

Jak napisać rozprawkę na egzaminie maturalnym?

Wstęp

We wstępie rozprawki ZAWSZE musi się znaleźć teza. Bez tego, cała dyskusja tematu nie ma sensu, bo czytelnik nie wie, co chcecie przedyskutować. Najprościej jest wprowadzić temat pisząc jedno-dwa zdania wprowadzenia a potem jedno zdanie z tezą.

Teza powinna zatem wprost mówić o tym, że dane rozwiązanie czy dana kwestia ma plusy i minusy albo że można na nią popatrzeć z różnych perspektyw. Bez względu na to, czego konkretnie będzie dotyczyć temat rozprawki, to się nie zmienia. Teza musi być i musi zawierać te słowa klucze: plusy i minusy (pros and cons, advantages and disadvantages, vices and virtues, good and bad sides) albo różne perspektywy czy opinie (different perspectives / opinions / beliefs).

GOTOWE ZESTAWY MATURALNE

Rozwinięcie

Rozprawka za i przeciw (for and against essay)

W rozprawce typu za i przeciw ważne jest to, aby tych dobrych i złych stron była porównywalna liczba. Pamiętacie przecież, że macie pozostać obiektywni, więc te aspekty muszą się równoważyć. Biorąc pod uwagę niewielką objętość takiej rozprawki maturalnej, najlepiej jest zamknąć się w dwóch plusach i dwóch minusach. Nie ma się co porywać na więcej dlatego, że nie wystarczy, że podacie same gołe argumenty za i przeciw, tylko macie je jeszcze omówić i wyjaśnić. Zatem najlepiej by było, gdyby w rozwinięciu tego typu rozprawki znalazły się dwa akapity z plusami (zgodnie z zasadą – jedna myśl = jeden paragraf) oraz dwa akapity z minusami.

Konstrukcja Waszego rozwinięcia mogłaby wyglądać zatem tak:

Pierwszy argument za
– Dowód / Wyjaśnienie
– Dowód / Wyjaśnienie
Drugi argument za
– Dowód / Wyjaśnienie
– Dowód / Wyjaśnienie
Pierwszy argument przeciw
– Dowód / Wyjaśnienie
– Dowód / Wyjaśnienie
Drugi argument przeciw
– Dowód / Wyjaśnienie
– Dowód / Wyjaśnienie

Co może stanowić taki dowód? Może to być rozwinięcie myśli. Może to być przykład z Waszego życia, czy z życia kogoś znajomego, ale może to być też jakaś statystyka, o której słyszeliście. Przykład argumentu za z wyjaśnieniem (dowodem) z rozprawki na temat zalet i wad studiowania zagranicą mógłby wyglądać tak:

Studia zagranicą pozwalają na poprawienie swoich zdolności językowych

  • Jedną z najlepszych metod nauki angielskiego jest korzystanie z angielskiego w codziennych sytuacjach 
  • Studia na zagranicznej uczelni pozwalają przyswoić sobie także akademicki język angielski, co ułatwi potem znalezienie pracy.

Jeśli w ten sposób rozpiszecie sobie całą strukturę pracy, to zrobienie z tego pełnej rozprawki zajmie Wam dosłownie chwilę. Co ważne, nie pominiecie w ten sposób żadnego elementu polecenia!

Pamiętajcie jednak o tym, aby każdy dowód stanowił wyjaśnienie argumentu i odnosił się do tezy. Słowem, nie odpływajcie za daleko od głównego tematu wypracowania, bo możecie stracić punkty! Dlatego po rozpisaniu argumentów i dowodów upewnijcie się, że wszystko do siebie pasuje i stanowi uzupełnienie – teza + argument + dowód. Powinny być na tyle klarowne, że w zasadzie czytając pojedynczy dowód, powinniście być w stanie domyślić się tezy, albo przynajmniej wiedzieć mniej więcej, czego ona dotyczy. Jeśli dowód i teza całkiem się rozjeżdżają, to coś jest nie tak!

Rozprawka opiniująca (opinion/opinion essay)

W rozprawce opiniującej dobrze jest podać trzy, maksymalnie cztery argumenty. Dwa lub trzy argumenty popierające Waszą tezę i jeden kontrargument (żeby pokazać Waszą obiektywność:) Znów, pamiętajcie o zasadzie: jedna myśl = jeden paragraf. Jakich aspektów mogą dotyczyć poszczególne akapity? To oczywiście zależy od konkretnego tematu rozprawki, ale warto pomyśleć o kwestiach: ekonomicznych, kulturowych, historycznych, różnicach indywidualnych, osobowości człowieka, ekologii, etyki… Ale znów schemat argumentowania będzie wyglądał podobnie:

Pierwszy argument wspierający Twoją tezę
– Dowód / Wyjaśnienie
– Dowód / Wyjaśnienie
Drugi argument  wspierający Twoją tezę
– Dowód / Wyjaśnienie
– Dowód / Wyjaśnienie
Trzeci argument  wspierający Twoją tezę
– Dowód / Wyjaśnienie
– Dowód / Wyjaśnienie
Jeden argument przeciwko Twojej tezie / kontrargument
– Dowód / Wyjaśnienie
– Dowód / Wyjaśnienie

Poniżej mam dla Was przykład dla rozprawki na temat tego, czy warto studiować zagranicą. Załóżmy, że w tezie napisałam, że warto:

Studiowanie zagranicą daje szansę na poprawienie swojego angielskiego.

  • Codzienne korzystanie z języka pozwala na poszerzenie słownictwa i wzmocnienie zwłaszcza umiejętności mówienia po angielsku.
  • Studiowanie w innym kraju pozwala na obycie się także z formalnym, akademickim angielskim, co ułatwi późniejsze znalezienie pracy

Zakończenie

Zakończenie w zasadzie ma być klamrą w stosunku do wstępu, czyli Waszym zadaniem znów jest powiedzenie, że kwestia jest złożona i ma swoje plusy i minusy (for and against) lub można na nią patrzeć z różnych perspektyw (opinion essay). Ważne jest jednak to, aby nie powtarzać tego tymi samymi słowami, których użyliście we wstępie. Dodatkowo, można jeszcze dodać zdanie zamykające całą wypowiedź i podkreślające, że suma sumarum, każdy musi wyrobić sobie zdanie sam (All in all, it’s up to an individual to decide… In general, everyone should consider this case carefully before making any decisions…)

Czego się uczyć przed egzaminem?

Akurat rozprawka nie jest jakoś gigantycznie wymagająca jeśli chodzi o słownictwo czy gramatykę. W rozprawce jednak najbardziej liczy się struktura i logika wypowiedzi. Warto przygotować sobie jednak przed egzaminem parę zwrotów wprowadzających argumenty, na przykład: To my mind…. From my perspective…What makes it difficult/interesting/appealing/ is that…Dobrze jest też przygotować sobie kilka zwrotów na zakończenie: All in all, it is up to an individual to decide… It is always worth considering different points of view… Nie zapomnijcie także o łącznikach typu however, whereas, on the one/other hand.

Jak ćwiczyć pisanie rozprawek?

Tutaj macie nawet większe pole do popisu niż w przypadku ćwiczenia pisania artykułów czy listów formalnych. Kluczem do napisania poprawnej rozprawki jest utrzymanie jej dość sztywnej struktury, czyli wstęp (wprowadzenie + teza), rozwinięcie (argumenty + wyjaśnienia), zakończenie (podsumowanie + powtórzenie tezy). Czyli wymyślenie odpowiednich argumentów załatwia tak naprawdę 60% całej pracy. Oznacza to, że oprócz ćwiczenia pisania całych rozprawek, możecie ćwiczyć sobie samo wymyślanie argumentów i rozpisywanie ich wg schematu:

  • Argument
    • Dowód / Wyjaśnienie
    • Dowód / Wyjaśnienie

Jeżeli będziecie mieli to wyćwiczone, to potem na egzaminie rozpisanie planu rozprawki zajmie Wam dosłownie 3 minuty. Potem wystarczy rozpisać to w postaci pełnych zdań i dziękuję – rozprawka gotowa!

Jeśli macie stosunkowo mało czasu na ćwiczenie w tygodniu i/lub czujecie się na tyle pewni swojego angielskiego, że aspekt językowy nie stanowi dla Was większego problemu, to możecie sobie nawet rozpisywać tę strukturę tylko po polsku. Zachęcam jednak do pisania tych argumentów od razu po angielsku i to całymi zdaniami, bo wtedy sama struktura stanowi już naprawdę większość całej rozprawki. Wystarczy dodać zdania łączące, aby wypełnić limit słów i rozprawka sama się pisze. Jeśli sprawia Wam jeszcze trudność pisanie od razu po angielsku, to w ramach ćwiczeń, możecie sobie spisywać argumenty i dowody po polsku, a potem je tłumaczyć na angielski. Będzie miało to dodatkową wartość, bo będziecie też ćwiczyć jednocześnie trafne tłumaczenie polski-angielski, co przydaje się także w innych częściach egzaminu.

Jeśli jednak planujecie ćwiczyć pisanie całych tekstów, to koniecznie zajrzyjcie do wpisu o listach formalnych – tam zawarłam konkretne podpowiedzi, jak to robić i jak sprawdzać poprawność swoich wypracowań.

Przykładowe tematy rozprawek do ćwiczeń:

Rozprawka za i przeciw

  • Podróżowanie w pojedynkę coraz bardziej zyskuje ostatnimi czasy na popularności. Napisz rozprawkę, w której rozważysz plusy i minusy samotnego podróżowania po świecie.
  • Aplikując na studia, wiele osób zastanawia się nad wyborem uczelni w innej miejscowości – czy to ze względu na marzenie o studiowaniu na konkretnej uczelni czy też z chęci usamodzielnienia się i wyjechania do innego miasta. Napisz rozprawkę, w której rozważysz plusy i minusy studiowania w innym mieście.
  • Kursy i szkolenia online zyskują coraz bardziej na popularności. Napisz rozprawkę, w której rozważysz plusy i minusy uczenia się przez internet.

Rozprawka opiniująca

  • Dieta pudełkowa jest jednym z najlepszych pomysłów naszych zabieganych czasów. Napisz rozprawkę, w której przedstawisz i uargumentujesz swoje stanowisko względem diet pudełkowych.
  • Jeśli Cię nie ma w mediach społecznościowych, to nie istniejesz. Prawda czy fałsz? Napisz rozprawkę, w której przedstawisz i uargumentujesz swoją opinię na ten temat.
  • W dzisiejszych czasach, w których królują nowoczesne technologie, dzieci powinny być uczone obsługi komputera i smartfonów w jak najmłodszym wieku. Czy zgadzasz się z takim stanowiskiem? Napisz rozprawkę, w której przedstawisz i uargumentujesz swoją opinię.

Checklista – jak napisać rozprawkę, aby zdobyć maksymalną liczbę punktów?

Podobnie jak w przypadku listu formalnego i artykułu, podrzucam Wam checklistę z zebranymi najważniejszymi zasadami pisania rozprawek. Mam nadzieję, że okaże się pomocna!

☑ praca jest czytelna

☑ praca podzielona jest na wstęp, rozwinięcie i zakończenie, oddzielone stosownymi paragrafami

☑ wstęp i zakończenie są odpowiednio krótsze od rozwinięcia

☑ praca mieści się w granicach 200-250 słów

☑ cała praca jest na temat zadany w poleceniu (nie ma fragmentów odbiegających od treści polecenia)

☑ wstęp zawiera wprowadzenie w temat

☑ wstęp zawiera tezę

☑ rozwinięcie zawiera 3-4 argumenty dotyczące tezy (2 argumenty za i 2 przeciw w przypadku for and against essay lub 3-4 argumenty przedstawiające różne perspektywy w przypadku opinion essay)

☑ zakończenie stanowiące klamrę dla wstępu, ale nie będące powtórzeniem!

☑ poszczególne zdania i paragrafy są ze sobą logicznie połączone (użycie słów typu: however, on the other hand, whereas, what’s more, moreover…)

☑ różnorodne środki językowe (różne konstrukcje gramatyczne)

☑ prezycyjne słownictwo (wciągająca powieść zamiast fajna książka)

☑ zdania są poprawne gramatycznie, interpunkcyjnie, ortograficznie

Checklista w formie PDF do pobrania

Tyle na dziś – myślę, że po lekturze wpisów o liście formalnym, artykule i rozprawce macie już sporo pomysłów na to, jak efektywnie przygotować się do części zawierającej wypracowanie. Wcześniej z kolei omawialiśmy już zadania sprawdzające znajomość środków językowych (parafrazy, słowotwórstwo oraz tłumaczenie i układanie fragmentów zdań). W przyszłym tygodniu z kolei rozprawimy się z zadaniami na rozumienie tekstów! Wyczekujcie!

Partner

Partnerem cyklu “12 tygodni do matury z angielskiego z Englishake” jest wydawnictwo Colorful Media – wydawca prasy specjalistycznej, w tym językowej: siedem magazynów w sześciu językach. Magazyny językowe to sposób na przełamanie nudy w nauce. Dostarczą wielu cennych wskazówek i interesujących faktów. W każdym numerze autorzy starają się zaskoczyć Czytelnika, poruszać ciekawe tematy, przybliżać sprawy, którymi żyją mieszkańcy innych krajów. Nauka języka odbywa się bez przymusu i z przyjemnością, a wszystko uatrakcyjniają odsłuchy MP3. Więcej na colorfulmedia.pl

English Matters to dwumiesięcznik tworzony przez brytyjsko-polski zespół dla wszystkich zainteresowanych nauką języka angielskiego. Jego treść stanowią artykuły w języku angielskim, do których opracowane zostały słowniczki. Wydawnictwo udostępnia Czytelnikom listy słówek, nagrania do artykułów, karty pracy dla nauczycieli. Więcej na englishmatters.pl.

Lubisz? Udostępnij:
RSS
Facebook
Google+
http://englishake.pl/2018/03/26/jak-napisac-rozprawke/
Twitter