Artykuły to od zawsze moja ulubiona forma pisactwa po angielsku. Absolutnie uwielbiam! Artykuł daje tyyyyyle możliwości do popisania się swoją znajomością języka (zarówno słownictwa jak i gramatyki!), że aż głowa mała! Jeżeli lubisz pisać po angielsku i chcesz wiedzieć, jak napisać artykuł, aby egzaminatorom opadły szczęki z wrażenia, to koniecznie czytaj dalej!
W ramach cyklu 12 tygodni do matury z angielskiego z Englishake powstały następujące wpisy:
- Ogólne strategie przygotowywania się do egzaminu maturalnego z angielskiego
- Środki językowe: tłumaczenie i układanie fragmentów zdań
- Środki językowe: słowotwórstwo
- Środki językowe: parafraza
- Wypowiedź pisemna: list formalny
- Wypowiedź pisemna: artykuł
- Wypowiedź pisemna: rozprawka
- Rozumienie tekstów pisanych
- Rozumienie ze słuchu
- Matura ustna: pytania rozgrzewkowe i odgrywanie ról
- Matura ustna: opis ilustracji
- Matura ustna: wypowiedź na podstawie materiału stymulującego
Tym z Was, którzy niespecjalnie się czują kompetentni z angielskiego pewnie moja ekscytacja zabłyśnięciem podczas artykułu jest zupełnie obca. Ale artykuł na maturze jest o tyle wdzięczną materią, że zarówno Ci, którzy piszą po angielsku poprawnie, jak i ci, którzy piszą wytrawnie (i smakowicie!) mogą się z powodzeniem odnaleźć w tej formie wypracowania. Artykuł jest jednak wyjątkową formą, która daje szansę tym, dla których matura (nawet rozszerzona, bo to właśnie na maturze rozszerzonej pojawiają się artykuły) nie stanowi większego wyzwania.
Jak wygląda część pisemna na maturze?
Tak z grubsza o tym, jak wygląda część pisemna na maturze pisałam już w ostatnim odcinku cyklu, gdzie omawialiśmy szczegółowo list formalny. Dzisiaj tylko przypomnę, że zarówno na maturze podstawowej jak i rozszerzonej piszesz tylko jeden tekst. Artykuł jest oczywiście elementem, który pojawia się na maturze rozszerzonej. I kluczowa informacja – może, ale nie musi się pojawić. Tak, jak zapewne pamiętasz z poprzedniego odcinka, podczas egzaminu wybierasz jeden temat wypracowania spośród dwóch (lub ewentualnie trzech, jak pokazuje historia matur próbnych i przykładowych arkuszy CKE). Czyli jeśli jesteś wśród tych, którzy nie są entuzjastami pisania artykułów, to spokojna głowa – nie będziesz musiał tego robić. Ale zachęcam, bo to zdecydowanie najbardziej kreatywna forma, z jaką spotkacie się na maturze (zresztą potem również, bo na egzaminach Cambridge też się artykuł pojawia).
Czego może dotyczyć artykuł na maturze?
Wszystkiego. Tak samo, jak artykuł w gazecie, czy w internecie. Najpewniej jednak będziesz się poruszać po obszarze odpowiadającym choć trochę jednemu z typowych zakresów tematycznych na maturze (człowiek, dom, praca, szkoła, zdrowie, zakupy, życie rodzinne i towarzyskie, żywienie, przyroda, sport, kultura, technika i nauka, podróże, państwo i społeczeństwo, elementy wiedzy o krajach anglojęzycznych). Natomiast jeżeli chodzi o konkretny temat do poruszenia w artykule – któż to może wiedzieć? To, co wiadomo na pewno, to struktura takiego artykułu, więc temu się przyjrzyjmy.
Jak napisać artykuł na maturze?
Zgodnie ze wskazówkami zawartymi w informatorze Centralnej Komisji Egzaminacyjnej, artykuł może zawierać w sobie elementy opisu, sprawozdania, recenzji, komentarze odautorskie, ocenę faktów, elementy opinii oraz może także podejmować próbę kształtowania opinii czytelników. Słowem – może pojawić się wszystko! No dobra, przesadzam. Ale z pewnością już po tym krótkim wstępie widzisz, jak dużą swobodę zostawia się zdającemu egzamin właśnie w tej formie wypracowania. Tak, jak w prawdziwym artykule publicystycznym, Twoim zadaniem jest poruszyć odbiorcę, przyciągnąć go treścią (i tytułem!), zainspirować do myślenia lub do działania. Czad, co? Do dyspozycji masz niestety tylko 200-250 słów i tego limitu trzeba się trzymać. Bez względu na to, jak śliczny napiszesz artykuł, jeśli przekroczysz znacząco dopuszczalną liczbę słów, to dostaniesz po łapach (a w zasadzie po punktach).
Jak napisać artykuł na maturze? Jaka powinna być jego struktura? Ano taka, jak każdego innego wypracowania – musi mieć wstęp, rozwinięcie i zakończenie.
Wciągający i zachęcający początek
We wstępie, starasz się maksymalnie zainteresować czytelnika tematem. Czyli Twoim celem jest wprowadzić jakoś tematykę artykułu, ale zrób to w ciekawy sposób. Na przykład, możesz zadać pytanie (Have you ever wondered… – Czy kiedykolwiek się zastanawialiście…), albo przywołać jakiś cytat (As Plato said:… – Jak powiedział Platon:…). Możesz też na przykład wpleść przysłowie i właśnie wokół niego uwić intrygujący wstęp (Actions speak louder than words. Have you ever really experienced this in your own life? – Czyny są ważniejsze od słów. Czy kiedykolwiek przekonałeś się o tym we własnym życiu?). Możesz też wykorzystać kontrasty: Most people believe that…but the truth is… – Większość ludzi myśli, że…. ale tak naprawdę… Albo: In the past it was common for people to….whereas nowadays – W przeszłości to było powszechne, że ludzie… a dzisiaj….
Mądre rozwinięcie
W rozwinięciu podajesz ciekawe i adekwatne przykłady, opisujesz i wyjaśniasz (zgodnie z treścią polecenia), odwołujesz się do doświadczeń swoich albo czytelników, podajesz statystyki itp. Nie masz na to za dużo miejsca, więc pamiętaj, aby trzymać się przez cały czas blisko treści polecenia.
Inspirujące zakończenie
W zakończeniu z kolei dobrze jest jednym zdaniem podsumować treść artykułu a na sam koniec zostawić czytelnika z refleksją, inspiracją albo motywacją do działania (What would you do if you were in such a situation? – Co Ty byś zrobił, gdybyś się znalazł w takiej sytuacji?). Możesz to zrobić dokładnie w taki sam sposób, jak we wstępie – zadając pytanie czy powołując się na jakiś cytat czy przysłowie. Pomyśl sobie o mówcach Ted – jak oni zazwyczaj konstruują swoje wypowiedzi? Jakie zabiegi stylistyczne stosują w zakończeniach swoich mów? Możesz sporo podejrzeć (podsłuchać)!
Jak napisać artykuł zgodnie z wymogami na maturze, czyli co jest oceniane?
Podobnie, jak w przypadku listu formalnego, egzaminatorzy oceniają:
- treść i formę Twojego wypracowania – czy Twoja praca jest na temat, jest podzielona na sensowne części, czy Twój wstęp, rozwinięcie i zakończenie są w odpowiednich proporcjach, czy praca odpowiada na polecenie, czy jest odpowiedniej długości
- spójność i logikę wypowiedzi – czy płynnie przechodzisz od jednej myśli do drugiej
- zakres środków językowych – precyzyjne i różnorodne sformułowania i konstrukcje gramatyczne skutkujące naturalnością języka
- poprawność językową – błędy leksykalne, ortograficzne, interpunkcyjne
Czego trzeba się nauczyć przed egzaminem? Co powtórzyć?
Słownictwo
Absolutnie i przymusowo musisz mieć bogaty zasób słów, aby zaimponować egzaminatorowi w artykule. Jeżeli chcesz wiedzieć, jak napisać artykuł, który powala na kolana, to musisz wiedzieć, że zdecydowanie nie wystarczą Ci good, bad, interesting i sad. Z takim słownictwem, to się nawet nie ma co zabierać za artykuł. Jeśli masz mały zasób słów i znasz niewiele różnorodnych środków językowych (to się tyczy zarówno słownictwa jak i gramatyki), to naprawdę ciężko będzie Ci zrealizować zadanie artykułu: zainspirować, zmotywować, dostarczyć wiedzy. Sam pomyśl, czy znając tylko podstawowe słownictwo, mógłbyś wygłosić mowę godną Obamy albo Steve’a Jobsa? No właśnie.
Powtarzając słownictwo pamiętaj o tym, aby dążyć do coraz precyzyjniejszych form wyrażania swoich myśli i opisywania obiektów i rzeczywistości. Jeśli znasz już przymiotnik hard-working, to Twoja podróż w kwestii opisywania pracowitości wcale się nie skończyła! Przecież są jeszcze: busy (pracowity, ale w kontekście dnia, np. pracowity dzień), as busy as a bee (pracowity jak pszczółka), determined (zdeterminowany), diligent (pilny), engaged (zaangażowany)… Trafny wybór słówka decyduje o precyzji komunikatu! A doskonałym źródłem do nauki synonimów i precyzyjniejszych form wyrazu jest #pocotakskoromożnatak na Englishake’owym fanpage’u!
Czego jeszcze warto się nauczyć w zakresie słownictwa? Dobrze jest przygotować sobie kilka cytatów, przysłów, idiomów – tak, jak pisałam wcześniej, sprawdzą się one idealnie albo we wstępie, jako ciekawy pretekst do dyskusji, albo w zakończeniu – jako inspiracja i take-home message dla czytelnika. Wiem, że mówiłam, że nie można przewidzieć tematu artykułu, ale wystarczy tak naprawdę jeśli nauczysz się 5-6 przysłów czy cytatów i jeśli będziesz odrobinę kreatywny, to dopasujesz je do każdego tematu.
Zobacz na przykładzie All good things come to an end – Wszystko co dobre, kiedyś się kończy. Możesz z powodzeniem rozpocząć w ten sposób artykuł o wyborze kariery zawodowej (bo czas beztroskiej nauki szkolnej musi się kiedyś skończyć – all good things come to an end). Analogicznie, możesz w ten sposób rozpocząć tekst o zdrowym żywieniu (póki jesteś młody, to możesz jeść co chcesz, bez konsekwencji, ale wraz z wiekiem metabolizm zwalnia –all good things come to an end i trzeba zacząć myśleć o zdrowej diecie). Możesz też w ten sposób zachęcić czytelnika do refleksji w zakończeniu swojego artykułu o wakacjach – all good things come to an end – wakacje się skończyły, co teraz z Twoim życiem? Widzisz? Nic prostszego!
Gramatyka
Popatrz na artykuł, jak na wypracowanie, którym chcesz się popisać. Zatem dobrze by było, gdyby gramatyka była nie tylko poprawna, ale i urozmaicona i bogata w ciekawe, trudniejsze konstrukcje. Jeśli będziesz się trzymać bezpiecznych konstrukcji gramatycznych, to też będzie w porządku, pod warunkiem jednak, że będą poprawne. (Pssst! Jeśli potrzebujesz pomocy w kwestii tego, jak się uczyć np. czasów, to tutaj ją znajdziesz!).
Jeśli jednak chcesz naprawdę błysnąć, to powtórz sobie trudniejsze zagadnienia gramatyczne – inwersje stylistyczne (Not only did they support our initiative, but they also….– Oni nie tylko poparli naszą inicjatywę, ale też…), mowę zależną, zwłaszcza z różnorodnymi czasownikami wprowadzającymi (She insisted on us telling her the truth – Ona nalegała abyśmy powiedzieli jej prawdę), impersonal passive (Teenagers are believed to be…-Powszechnie wierzy się, że nastolatkowie są…) czy chociaż zdania warunkowe, najlepiej te trudniejsze, czyli III albo mieszane (If they had known about that when they were younger, they would do something totally different now….- Gdyby wiedzieli o tym, kiedy byli młodsi, to teraz robiliby coś zupełnie innego). Zaprzyjaźnij się też z idiomami i phrasal verbs, bo one też świadczą o naturalności i precyzyjności komunikatów! Najlepiej jest mieć w repertuarze swoje ulubione, sprawdzone (i na 100% poprawne) konstrukcje, które można w miarę uniwersalnie wykorzystać w tego typu tekstach.
Jak ćwiczyć pisanie artykułu
No pisać artykuły, oczywiście! Sporo pomysłów na ćwiczenie form pisemnych na maturę podrzuciłam Wam już przy okazji wpisu o liście formalnym. Tutaj mam dla Was za to kilka przykładowych tematów artykułów, które możesz napisać w ramach ćwiczeń przedmaturalnych.
- W lokalnej gazecie ogłoszono konkurs na artykuł promujący czytelnictwo wśród młodzieży. Napisz artykuł, w którym zachęcisz młodych ludzi do czytania książek oraz wskażesz kilka potencjalnych korzyści płynących z takiej formy spędzania wolnego czasu.
- W Twojej szkole postanowiono wprowadzić obowiązek noszenia mundurków szkolnych. Napisz artykuł na szkolną stronę internetową, w której opiszesz nowe zasady szkoły oraz wyrazisz swoją opinię na ten temat.
- W Twoim ulubionym czasopiśmie pojawiło się ogłoszenie z prośbą o nadsyłanie do redakcji artykułów zawierających ciekawą interpretację powiedzenia: Learn to walk, before you run. Napisz swój artykuł, w którym zawrzesz swoją interpretację tego powiedzenia oraz poprzesz ją przykładem ze swojego życia.
Checklista – czyli co musi się znaleźć w Twoim artykule, abyś dostał za niego max punktów na maturze?
☐ pismo jest czytelne (wyobraź sobie, że sprawdzający w ogóle skreśla wszystkie fragmenty, których nie może odczytać przez Twoje bazgroły. Czy wtedy Twój tekst nadal będzie miał sens?)
☐ artykuł jest na temat, treść jest zgodna z poleceniem
☐ artykuł ma tytuł (ciekawy, intrygujący, ale adekwatny do polecenia!)
☐ tekst jest wyraźnie podzielony na wstęp, rozwinięcie i zakończenie
☐ tekst mieści się w zakresie 200-250 słów (uwaga! Jeśli Twoja praca będzie miała mniej niż 160 słów, to z automatu tracisz punkty za zakres i poprawność środków językowych!)
☐ wstęp zgodny z treścią polecenia, wprowadzający w temat artykułu
☐ wstęp ciekawy, intrygujący, zaskakujący, lub skłaniający do myślenia
☐ w rozwinięciu – odniesienie do treści polecenia poprzez przykłady, wyjaśnienia, pogłębienia tematu
☐ zakończenie zawierające podsumowanie/wnioski (innymi słowami niż we wstępie)
☐ kolejne zdania i kolejne paragrafy są ze sobą logicznie połączone (np. z wykorzystaniem however, whereas, what’s more, moreover…)
☐ tekst zawiera kilka ciekawych i PRECYZYJNYCH zwrotów (czyli nie: fajna książka, ale wciągająca powieść)
☐ tekst zawiera kilka ciekawych i trudniejszych konstrukcji gramatycznych (idiomy, phrasal verbs, mowa zależna, inwersja stylistyczna, zdania warunkowe…)
☐ w tekście nie ma błędów językowych (ortograficznych, gramatycznych, interpunkcyjnych)
Checklista – PDF do pobrania
Tyle ode mnie na dzisiaj! Zostawiam Wam z przykładowymi zadaniami do wykonania oraz masą pomysłów na to, jak napisać artykuł na maturze, oraz jak się do tego zadania przygotować – najlepiej już teraz! Za tydzień czekać na Was będzie wpis dotyczący pisania rozprawek – wpadnijcie koniecznie! A jeśli uważacie wpis za przydatny, to koniecznie udostępniajcie go dalej.
Partner
Partnerem cyklu “12 tygodni do matury z angielskiego z Englishake” jest wydawnictwo Colorful Media – wydawca prasy specjalistycznej, w tym językowej: siedem magazynów w sześciu językach. Magazyny językowe to sposób na przełamanie nudy w nauce. Dostarczą wielu cennych wskazówek i interesujących faktów. W każdym numerze autorzy starają się zaskoczyć Czytelnika, poruszać ciekawe tematy, przybliżać sprawy, którymi żyją mieszkańcy innych krajów. Nauka języka odbywa się bez przymusu i z przyjemnością, a wszystko uatrakcyjniają odsłuchy MP3. Więcej na colorfulmedia.pl
English Matters to dwumiesięcznik tworzony przez brytyjsko-polski zespół dla wszystkich zainteresowanych nauką języka angielskiego. Jego treść stanowią artykuły w języku angielskim, do których opracowane zostały słowniczki. Wydawnictwo udostępnia Czytelnikom listy słówek, nagrania do artykułów, karty pracy dla nauczycieli. Więcej na englishmatters.pl.
